Czy wiesz, że...
Nagietek lekarski
Calendula officinalis
Nagietek jest rośliną leczniczą od wieków wykorzystywaną zarówno zewnętrznie (maści i napary na stany zapalne), jak i wewnętrznie (na zakażenia wirusowe i bakteryjne). W kosmetyce dodawany jest jako kojący składnik maści, kremów itp. Jest też cenną rośliną przyprawową – płatki kwiatów można dodawać do sałatek (ładna barwa i zawartość witaminy A), stanowi namiastkę żółtego barwnika – szafranu.
Czarnuszka damasceńska
Nigella damascena
Oryginalna roślina na kwietniki, na kwiat cięty (kwiaty długo utrzymują świeżość w wazonie), owoce są doskonałe na suche bukiety. Nasiona czarnuszki wykorzystywane są w kuchni (tzw. czarny kminek) ze względu na ich ostry smak i zapach oraz bardzo bogaty skład witaminowy i mineralny (szczególnie często dodawana do pieczywa).
Oliwnik baldaszkowaty
Elaeagnus umbellata
Owoce są czerwone, kuliste, na skórce są widoczne liczne jasne przetchlinki („kropeczki”), zawierają przede wszystkim dużo witaminy C, karotenoidy oraz mikroelementy. Pojawiają się na krzewie pod koniec lata (dlatego krzew ten nazywany jest „jesienną oliwką”) i utrzymują się na krzewie stosunkowo krótko. Owoce są jadalne, słodkie choć lekko cierpkie, nadają się na przetwory i nalewki. Są chętnie zjadane przez ptaki. Na rynku znajdują się też odmiany o owocach żółtych.
Miłorząb dwuklapowy
Ginkgo biloba
Z kwiatów żeńskich, po zapyleniu przez wiatr i nawet kilkumiesięcznym zapłodnieniu powstaje kuliste nasiono otoczone żółtą mięsistą osnówką („gin-kyo” z japońskiego jest tłumaczone jako „złoty owoc”). Nasiono to przypomina zwisającą śliwkę (nie jest to jednak owoc, bo roślina należy do nagozalążkowych). Po dojrzeniu "śliwki" zaczynają wytwarzać woń zjełczałego masła.
Dziewięćsił bezłodygowy
Carlina acaulis
Bardzo oryginalna, choć nieco niepozorna bylina doskonała do ogródków skalnych. Kolczaste liście i „przyklejony” do nich charakterystyczny kwiatostan nadają roślinie egzotyczny wygląd. Nazwa „dziewięćsił” wywodzi się z góralskich wierzeń w posiadanie przez niego dziewięciu tajemnych mocy wzmagających jego lecznicze i magiczne działanie.
Szarotka alpejska
Leontopodium alpinum
Rośnie w wyższych piętrach Karpat i Alp, także w Polsce, na skałach wapiennych. Spotykana też w niższych partiach gór, ale tam traci swój biały kutner. W Tatrach roślina chroniona (symbol Tatrzańskiego Parku Narodowego). Ma kwiaty zebrane w koszyczki są białe lub żółte, otoczone filcowatymi, srebrzystymi liśćmi, wyglądają jak pokryte pleśnią, stąd bardzo trafna słowacka nazwa rodzajowa – plesnivec.
Nasturcja większa
Tropaeolum majus
znana powszechnie roślina rabatowa, pnąca, a także ... przyprawowa. Liście i kwiaty zawierają mirozynę, która nadaje im ostry, "rzeżuchowy" smak. Dodaje się je na surowo do sałatek. Natomiast charakterystyczne, pomarszczone owoce można marynować, zastępują one z powodzeniem kapary. Gryzione na surowo owoce nasturcji działają przeczyszczająco.
Rącznik pospolity
Ricinus communis
nazywany jest przez niektórych jednorocznym kasztanowcem ze względu na kształt liści i kolczaste owoce. Cała roślina jest bardzo silnie trująca, a z oleistej cieczy wydobywanej z wnętrza nasion produkowany jest olej rycynowy. Jest, obok słoneczników, rekordzistą w szybkości wzrostu - potrafi w ciągu jednego sezonu dorosnąć do 3 metrów!
Prawoślaz różowy
Althaea rosea
nazywany inaczej malwą, kojarzony jest nieodłącznie z polska wsią, choć nie jest gatunkiem rodzimym - przyjechał do nas z dalekich Chin i Azji Mniejszej. W uprawie jest już od średniowiecza. Jest cenioną rośliną ozdobną, ale także leczniczą. Płatki kwiatów zawierają bardzo dużo śluzu, garbniki i antocyjany. Działają one przeciwkaszlowo, pomagają leczyć zapalenie gardła i przewodu pokarmowego. W aptekach można kupić syrop prawoślazowy, a także herbatki z dodatkiem płatków prawoślazu (cenniejszy pod tym względem jest prawoślaz lekarski - Althaea officinalis). Kwiaty o ciemniejszych barwach służą do barwienia na ciemnoczerwono win oraz środków spożywczych.
Szczeć sukiennicza
Dipsacus sativus
Gatunek ten używany jest w przędzalnictwie do gręplowania wełny i do czesania wełnianych tkanin - wykorzystuje się do tego suchych pozostałości po kwiatostanach ("szyszki"), które zaopatrzone są w ostre kolce. Inna nazwa tej rośliny - drapacz sukienniczy doskonale oddaje jej wykorzystanie w przemyśle lekkim. Obecnie zdziczałe uprawy szczeci można spotkać w okolicach zakładów włókienniczych.