Rozmnażanie wegetatywne roślin
Rozmnażanie wegetatywne roślin jest to rozmnażanie wykorzystujące zdolności restytucyjne roślin (są zdolne odbudowywać organy dzięki tkance twórczej).
Ogromną zaletą tego rozmnażania jest otrzymywanie potomstwa identycznego jak roślina mateczna. Ma to ogromne znaczenie szczególnie w przypadku rozmnażania cennych odmian. Rozmnażanie wegetatywne jest stosunkowo szybkie, a otrzymany materiał znacznie szybciej kwitnie i owocuje niż rozmnażany z nasion.
W ogrodnictwie stosuje się wiele różnych sposobów rozmnażania wegetatywnego, wiele z nich dodatkowo modyfikuje się do potrzeb gatunku czy odmiany. Zasadniczo wyróżniamy rozmnażanie przez:
- sadzonki: pędowe (zielne, półzdrewniałe, zdrewniałe), liściowe, łuskowe, korzeniowe;
- podział
- odkłady poziome i pionowe (kopczykowanie) oraz powietrzne
- odrosty korzeniowe
- rozłogi
- rozmnóżki
- specjalne organy wegetatywne (cebule, bulwy, kłącza)
- kultury in vitro
- zarodniki
Dodatkową zaletą rozmnażania wegetatywnego jest szybsze wchodzenie w okres kwitnienia i owocowania (szczególnie ważne w przypadku otrzymywania drzew i krzewów owocowych). Pobrane części wegetatywne (pędy, liście, korzenie) mają wiek rośliny matecznej, dlatego cała roślina potomna będzie tak stara jak jej.
Sadzonki
Sadzonką nazywamy część rośliny odciętą od rośliny matecznej, która po umieszczeniu w odpowiednim podłożu wytworzy korzenie i stanie się oddzielną rośliną. Ze względu na pobraną część rośliny wyróżniamy sadzonki pędowe, liściowe i .
Sadzonki pędowe
Sadzonki pędowe sporządza się z dobrze wykształconego, nie kwitnącego pędu, najlepiej z części środkowej (część wierzchołkowa jest zbyt młoda i nie nadaje się na sadzonki). Ten rodzaj sadzonek jest stosowany najczęściej, zarówno przy rozmnażaniu drzew i krzewów, jak i roślin doniczkowych. Możemy wykonywać sadzonki pędowe
- zielne,
- półzdrewniałe
- zdrewniałe.
Sadzonki zielne sporządzamy wtedy, gdy pędy nie są jeszcze zdrewniałe, najlepiej w VII, najpóźniej do połowy VIII. Jest to sposób wymagający chyba największej pracy ze strony szkółkarza, choć najszybciej uzyskujemy ukorzenione sadzonki. Sadzonki te są pobierane z liśćmi, więc intensywnie transpirują (parują z liści), co w połączeniu z wysokimi temperaturami w lipcu i niską wilgotnością powietrza powoduje natychmiastowe więdnięcie sadzonek. Dlatego sukces w ukorzenieniu można uzyskać tylko przy zapewnieniu intensywnego zraszania i wietrzenia pomieszczeń z sadzonkami.
Z roślin matecznych pobieramy sekatorem całe pędy, które następnie tniemy na sadzonki. Sadzonki zielne tniemy ostrym nożem w chłodnym wilgotnym pomieszczeniu, zabezpieczonym przed upałami. U gatunków mających szczególnie duże blaszki liściowe wskazane jest przycięcie liści w celu ograniczenia powierzchni parowania. Ucięte sadzonki zabezpieczamy natychmiast np. w wilgotnych woreczkach foliowych. Wysadzanie przygotowanego materiału powinno się odbyć jak najszybciej, gdyż sadzonki łatwo więdną lub pleśnieją.
Terminy sporządzania sadzonek zielnych
Sporządza się je w drugiej połowie sierpnia i we wrześniu, z tych samych gatunków, które rozmnażaliśmy przez sadzonki zielne. Pędy są wtedy już lekko zdrewniałe (trzaskają podczas zginania pędu), ale fotosyntetyzują, więc należy je ciąć z liśćmi. Ukorzeniają się nieco dłużej niż sadzonki zielne, ale są nieco mniej wrażliwe, choć wymagają podobnej opieki jak sadzonki zielne.
Zdecydowanie łatwiejsze w pielęgnacji, choć dłużej ukorzeniające się są sadzonki półzdrewniałe i zdrewniałe.
Sporządza się je w okresie bezlistnym („gołe patyki” zbierane w XI), ukorzeniają się one znacznie dłużej, ale nie więdną tak szybko jak ulistnione sadzonki zielne. Jest to jeden z najprostszych sposobów rozmnażania wegetatywnego – technika cięcia jest nieskomplikowana, sadzonki można wysadzać wprost do gruntu, a zimowy termin cięcia sadzonek pozwala na zagospodarowanie „martwego” sezonu w ogrodzie. Sadzonki zielne sporządzamy przede wszystkim z gatunków, które wytwarzają stosunkowo grube pędy (w przybliżeniu grubości ołówka).
Pędy na sadzonki zdrewniałe pobieramy z pędów:
- jednorocznych lub dla niektórych gatunków 2-3-letnich,
- zdrowych,
- dobrze zdrewniałych,
- po opadnięciu liści,
- najlepiej po pierwszych mrozach.
Pędy dołujemy w wilgotnych, chłodnych, zabezpieczonych od mrozu pomieszczeniach, aż do momentu, gdy będziemy gotowi do cięcia pędów na sadzonki.
Sadzonki pobieramy ze środkowej części pędu, części wierzchołkowe są za słabo zdrewniałe, mają słabo wykształcone pąki i ukorzeniają się w małym procencie. Sadzonki najlepiej wykonywać na początku zimy, w XII-I. Im wcześniej potniemy pędy na sadzonki, tym lepiej się one ukorzenią. Gotowe sadzonki natychmiast wiążemy w pęczki, pamiętając o biegunowości (gdzie dół, a gdzie góra), etykietujemy (najlepiej dać dwie z nazwą polską i łacińską oraz z nazwą odmiany) i dołujemy w wilgotnym podłożu, w skrzyneczkach lub w podłożu usypanym np. na podłodze piwnicy czy chłodni. Możemy też zadołować pocięte sadzonki w ogrodzie, ułożone w wykopanych dołach warstwami przesypanymi podłożem. Sadzonki przechowujemy w temperaturze kilku stopni powyżej zera. Nieduże ilości sadzonek możemy nawet przechować w lodówce. Wysadzamy je do podłoża wiosną.
Terminy sporządzania sadzonek zdrewniałych
Więcej o sadzonkach zdrewniałych
Długość sadzonek pędowych
Większość gatunków wytwarza korzenie w tzw. węzłach, czyli miejscach wyrastania nowych pędów i liści. Dlatego też każda sadzonka powinna posiadać przynajmniej 1 węzeł, który po włożeniu do podłoża wyda korzenie. Ponadto sadzonka powinna mieć drugi węzeł, z którego nad podłożem wyrosną nowe pędy i liście. Można więc przyjąć, że minimalna długość sadzonki powinna wynosić 2 węzły. Trudno natomiast określić długość sadzonki w centymetrach, gdyż długość międzywęźla (odległości od węzła do węzła) jest cechą gatunkową. Nie warto jednak robić tak małych sadzonek, gdyż długo trzeba czekać, aż roślina uzyska wartość handlową. Jest to zasadne jedynie wtedy, gdy dysponujemy małą ilością bardzo cennego materiału i chcemy szybko uzyskać dużo nowych roślin. Nie powinno się też wykonywać zbyt długich sadzonek, gdyż gorzej się one ukorzeniają – są bardziej narażone na wysychanie, szczególnie sadzonki zielne i półzdrewniałe.
Wykonywanie sadzonek pędowych
Cięcie sadzonek powinno się zawsze wykonywać ostrymi, sterylnymi narzędziami. Podczas cięcia sadzonek należy pamiętać o ich biegunowości – ukorzenią się tylko włożone dolną częścią do podłoża. W tym celu wykonujemy inne cięcie na dole, inne na górze. Cięcie dolne wykonujemy prostopadle tuż pod pąkiem , a górne ukośnie nad pąkiem (tak aby woda opadowa spływała z sadzonki). Sadzonki najlepiej jest ciąć ostrym nożem. Pędy, które mają bardzo gęsto osadzone węzły (np. ligustr) nie trzeba się przejmować liczeniem węzłów i do cięcia całych naręczy pędów można wykorzystać np. piłę elektryczną.
Podłoże do ukorzeniania sadzonek
Podłoże do sadzonkowania powinno mieć podobne właściwości jak podłoże do wysiewu nasion – powinno być przepuszczalne, a jednocześnie trzymające wodę, sterylne i ciepłe. Bardzo dobrym podłożem jest mieszanka torfu z piaskiem, torfu z perlitem, a nawet sam torf. Podłoże nie musi być bogate w substancje pokarmowe, ponieważ ukorzenione sadzonki są natychmiast przesadzane do doniczek. Sadzonki zdrewniałe można wysadzać bezpośrednio do gruntu, do dobrze uprawionej, zdrenowanej gleby.
Wysadzanie i pielęgnacja sadzonek
Sadzonki przed włożeniem do podłoża traktujemy ukorzeniaczem (proszkiem lub papką zawierającą hormony roślinne pobudzające rozrost kalusa, a następnie korzeni) i umieszczamy w skrzynkach, doniczkach lub bezpośrednio w gruncie. Pojemniki z sadzonkami przykrywamy materiałem zapobiegającym parowaniu (szczególnie ważne w przypadku sadzonek zielnych), np. agrowłókniną.
Temperatura powietrza podczas ukorzeniania sadzonek powinna wynosić ok. 20oC, natomiast podłoże powinno być o kilka stopni wyższa. Latem, podczas ukorzeniania sadzonek zielnych w szklarni, tunelu lub inspekcie, temperatura powietrza i podłoża przekracza nieraz 50oC, dlatego niezbędne jest systematyczne wietrzenie pomieszczeń i cieniowanie całych pomieszczeń (np. białą farbą) lub pojemników (maty cieniujące).
W bardzo suchym letnim powietrzu jest zbyt mało pary wodnej, aby sadzonki zielne nadmiernie nie parowały. Dlatego też niezbędne jest opryskiwanie roślin lub zainstalowanie systemu zraszającego lub wręcz zamgławiającego. Ukorzenianie sadzonek zielnych wiąże się z najtrudniejszą pielęgnacją podczas ukorzeniania, ale okres tworzenia korzeni jest stosunkowo najkrótszy (niektóre gatunki ukorzeniają się już po 10-14 dniach) – pielęgnacja intensywna i kosztowna ale krótka.
Sadzonki zdrewniałe nie wymagają takich zabiegów (nie posiadają liści i nie ukorzeniają się w czasie upałów), ale ukorzeniają się dłużej.
Jest to sposób bardzo wydajny, pozwalający na szybkie uzyskanie dużej ilości nowych roślin, identycznych jak roślina mateczna. Sadzonki liściowe możemy sporządzać z fragmentów blaszki liściowej (Sansevieria, Begonia rex) lub z całych liści wraz z ogonkiem liściowym (Saintpaulia, Peperomia, Crassula, Escheveria). Dokładne opisy rozmnażania zamieściłam w opisie poszczególnych gatunków.
Sadzonki liściowe z ogonkiem zagłębiamy w podłożu na ok. 1 cm. Ukorzenianie następuje po ok. miesiącu.
Fragmenty blaszek liściowych zagłębiamy również na ok. 1 cm, pamiętając o biegunowości sadzonki (do podłoża wkładamy dolnym cięciem, górne tniemy skośnie). Można też położyć blaszkę liściową płasko na podłożu (Begonia rex) i naciąć w miejscu rozwidleń nerwów. Nowe pędy i korzenie pojawiają się w miejscu nacięcia.
Podłoże musi być przepuszczalne (torf z dodatkiem piasku lub perlitu), ponieważ rozmnażane w ten sposób gatunki mają mięsiste, łatwo gnijące liście. Podłoże zraszamy dopiero wtedy, gdy lekko przeschnie. W czasie ukorzeniania utrzymujemy wysoką temperaturę .
Sadzonki łuskowe
Sadzonki łuskowe są odmianą sadzonek liściowych. Sporządza się je z mięsistych liści spichrzowych (łusek) cebul. W ten sposób rozmnażamy rośliny cebulowe, które mają małą zdolność wytwarzania cebul potomnych, a ich cebule są stosunkowo „luźne” – lilie, szachownicę cesarską, narcyzy, rzadziej hiacynty.
Wykonywane są przy rozmnażaniu roślin cebulowych, szczególnie tych, które mają niski współczynnik rozmnażania.
Do sporządzania sadzonek przystępujemy w sierpniu, w okresie przechowywania wykopanych cebul. Wykorzystujemy tylko największe i najzdrowsze cebule. Przed dzieleniem należy je namoczyć przez kilka minut w roztworze fungicydu (np. Topsin). W czasie dzielenia cebul ważna jest sterylność narzędzi, którymi się posługujemy (noże, deski do krojenia itp.), po każdej cebuli należy te narzędzia dezynfekować (np. denaturatem). Przed podziałem wycinamy stare korzenie i wierzchołek cebuli.
Cebulę tniemy wzdłuż na kilka-kilkanaście części, każda musi mieć fragment piętki. Tak wykonane sadzonki zanurzamy na kilkanaście minut w roztworze fungicydu, a następnie umieszczamy w bardzo przepuszczalnym podłożu (perlit, wermikulit lub ich mieszanka z torfem), w woreczkach foliowych wypełnionych podłożem. Woreczki z sadzonkami przechowujemy w ciemnym miejscu w temperaturze ok. 20oC.
Po ok. 3 miesiącach (X-XI) u podstawy piętki pojawiają się 1-2 cebule przybyszowe. Po tym czasie łuski sadzonkujemy do skrzynek z podłożem torfowo-piaskowym i przetrzymujemy w pomieszczeniu początkowo chłodnym (ok. 5oC), a po ok. 1,5 miesiąca w temp. ok. 10oC. Przez kolejne 2 lata warto uprawiać rośliny w pojemnikach, w pomieszczeniach, dopiero później wysadzać na zagony. Cebule handlowe uzyskujemy po 2-3 latach, a kwitnące po 3-4 .
Sadzonki korzeniowe
Tym sposobem możemy rozmnażać gatunki wytwarzające gruby korzeń palowy przez co nie można ich rozmnożyć przez podział (zawilce japońskie, mak wschodni, chaber górski, mikołajek, przegorzan, płomyk wiechowaty).
Sadzonki korzeniowe sporządza się na przełomie zimy i wiosny, w okresie spoczynku rośliny, kiedy w korzeniach zgromadzonych jest najwięcej substancji. Korzenie tniemy na kilkucentymetrowe odcinki, im korzeń grubszy, tym robimy dłuższe sadzonki. Musimy pamiętać o biegunowości sadzonek – wysadzamy dolnym cięciem do dołu (najlepiej jest zrobić ukośne cięcie górnej części sadzonki). Sadzonki cienkie wysadzamy w skrzynkach prawie poziomo (pod lekkim ukosem), a grube pionowo. Podłożem do ukorzeniania jest mieszanka torfu z piaskiem. Ukorzeniamy w ciepłym miejscu, sadzonki systematycznie .
Podział
Jest to jeden z najprostszych sposobów rozmnażania wielu gatunków roślin ozdobnych. Niestety wiąże się jednocześnie ze stratą rozrośniętej rośliny – z jednej powstaje kilka-kilkanaście nowych roślin.
Sposób ten jest łatwy, ponieważ od razu uzyskujemy ukorzenioną, stosunkowo dużą roślinę. Przez podział możemy rozmnażać wiele bylin, krzewów, roślin szklarniowych i doniczkowych, które wytwarzają liczne pąki u nasady pędów.
Krzewy najlepiej rozmnażać w okresie spoczynku. Termin podziału bylin zależy od terminu ich kwitnienia. Przyjmuje się zasadę, że te, które kwitną wiosną dzielimy latem i wczesną jesienią, a kwitnące latem i jesienią dzielimy wczesną wiosną, przed rozwojem pędów. Rośliny doniczkowe najczęściej dzielimy podczas wiosennego przesadzania.
Dzielimy na fragmenty posiadające przynajmniej jeden pąk i zdrowe korzenie. Przed sadzeniem warto lekko przyciąć korzenie i część nadziemną (jeżeli jest) w celu ich rozkrzewienia. Kosaćce i piwonie dzielimy pod koniec sierpnia i na początku .
Specjalne organy wegetatywne
Rozmnażanie przez specjalne organy wegetatywne wykorzystuje się do rozmnażania wielu bylin cebulowych, bulwiastych i kłączowych. Cebule, bulwy i kłącza to organy umożliwiające przetrwanie niekorzystnych warunków dzięki zgromadzonym substancjom zapasowym. Są też organami służącymi do .
> Cebule
Cebule są wytwarzane przez rośliny z rodziny liliowatych (tulipany, lilie, szachownice), amarylkowatych (narcyzy, przebiśnieg) czy hiacyntowatych (hiacynt).
>> Cebule potomne – niektóre gatunki wytwarzają na tyle dużo cebul potomnych, że można je z powodzeniem co roku wykorzystywać do rozmnażania (tulipany, narcyzy).
>> Podział, sadzonki łuskowe – u gatunków wytwarzających niewielką ilość cebul potomnych można stosować dzielenie cebuli na mniejsze kawałki z fragmentem piętki – sadzonki łuskowe. Ten sposób rozmnażania stosuje się np. w rozmnażaniu lilii.
>> Nacinanie i drążenie – u gatunków, które wytwarzają małą ilość cebul potomnych (hiacynt, śnieżnik) można nacinać lub drążyć piętkę cebuli w celu zniszczenia stożka wzrostu. Zabiegi te zmuszają roślinę do wydawania dużej ilości bardzo drobnych cebul. Cebule te tworzą się w warunkach zbliżonych do ukorzeniania roślin – w podwyższonej temperaturze i wysokiej wilgotności. Po kilku miesiącach u podstawy łusek powstaje – w przypadku drążenia ok. 60 bardzo drobnych cebulek, które uzyskają wartość handlową po ok. 5 latach, a w przypadku nacinania ok. 20 cebulek osiągających wartość handlową po ok. 3 .
> Bulwy
Bulwa jest przekształconym, zgrubiałym, silnie skróconym pędem podziemnym magazynującym substancje pokarmowe. Jest też organem rozmnażania wegetatywnego dla takich roślin jak zimowit, krokus, frezja, mieczyk, begonia bulwiasta, syningia, krokosmia, glorioza. Bulwy można rozmnażać na trzy sposoby:
>> Oddzielanie bulw następczych – jest to sposób mało wydajny, polegający na oddzielaniu nowo powstałej bulwy od starej. Bulwy następcze powstają nad bulwą mateczną np. u frezji i mieczyka.
>> Oddzielanie bulw potomnych – jest sposobem bardzo wydajnym. W ciągu sezonu otrzymujemy liczny klon bulw potomnych (od kilku do kilkudziesięciu w zależności od gatunku, odmiany i warunków uprawy). Bulwy potomne w dużych ilościach tworzy np. mieczyk, mniejsze ilości tworzy krokus i zimowit.
>> Podział bulw – sposób stosowany w rozmnażaniu m. in. begonii bulwiastej i gloriozy. Ważne jest, aby każdy fragment bulwy miał przynajmniej jeden pąk .
>Kłącza
Kłącze jest kolejnym zmodyfikowanym, spichrzowym pędem podziemnym. Jest najczęściej wydłużone, rosnące poziomo, zawsze z wyraźnymi węzłami i międzywęźlami. Kłącza służą do rozmnażania wielu bylin, m.in. paciorecznika, konwalii, licznych gatunków kosaćców, alstremerii, cantedeskii. Rozmnażanie kłączy jest sposobem stosunkowo wydajnym, łatwym i szybkim.
Są to ukorzeniające się pędy nie odcięte od rośliny matecznej (w odróżnieniu od sadzonek, które oddzielamy od rośliny przed ukorzenieniem). Odkłady wykonujemy najczęściej wiosną, a ukorzenione pędy odcinamy na jesieni lub dopiero w następnym roku. Przez odkłady rozmnaża się głównie krzewy i krzewinki – forsycja, żylistek, jaśminowiec, dereń, hortensje, glicynia, milin, kokornak i wiele innych. Ze względu na sposób wykonywania odkładów wyróżniamy:
- odkłady poziome – zwykłe lub płaskie
- odkłady pionowe (kopczykowanie)
- odkłady
> Odkłady poziome zwykłe
Wykonuje się dla tych gatunków, które mają elastyczne, łatwo odginające się pędy. Pędy odgina się płasko do ziemi, przymocowuje zagiętymi drutami (kulkowanie) i obsypuje ten przygięty pęd kopczykiem ziemi. Na jesieni odcina się pęd między kopczykiem a rośliną mateczną i wykopuje ukorzenioną nową roślinę.
> Odkłady poziome płaskie
Stosujemy dla roślin o długich, elastycznych pędach (np. pnącza), które łatwo można przygiąć do ziemi. Pędy odgina się płasko do ziemi i na całej długości przysypuje ziemią. Ukorzenione pędy pojawiają się na całej długości .
> Odkłady pionowe (kopczykowanie)
Stosujemy dla gatunków wytwarzających sztywne, rosnące głównie do góry pędy. Wiosną nasadę pędów obsypuje się ziemią lub torfem na wysokość ok. 20 cm. W miarę wyrastania pędów dosypuje się ziemi do kopczyka. Jesienią delikatnie rozgarnia się kopczyk i odejmuje sekatorem ukorzenione .
> Odkłady powietrzne
Tym sposobem rozmnaża się niewiele gatunków roślin, głównie rośliny doniczkowe, wytwarzające sztywne grube, nie dające się przygiąć pędy (np. draceny, juki, figowce, magnolie, różaneczniki). Jest to metoda amatorska, o niskim współczynniku rozmnażania. Polega na zaobrączkowaniu międzywęźla (zdjęcie obrączki kory i łyka, przez co asymilaty są zatrzymywane powyżej obrączki). Miejsce zaobrączkowania owija się wilgotnym mchem i woreczkiem foliowym lub przepołowioną doniczką. Po wytworzeniu korzeni pęd odcina się od rośliny .
Odrosty korzeniowe
Są to pędy wyrastające z pąków przybyszowych na korzeniach. Zdolność wytwarzania odrostów powoduje, że wiele gatunków ekspansywnie rozchodzi się po ogrodzie (lilak, kerria, runianka, kalmia, anturium, bromelie). Odrosty odcina się od rośliny tak jak sadzonki i podobnie umieszcza się w .
Rozłogi
Rozłogi wytwarzane są przez rośliny, których pęd jest silnie skrócony, a liście są zebrane w rozetę. Z kątów liści wyrastają wydłużone nagie pędy (rozłogi). W węzłach tych pędów wyrastają nowe rośliny, które w zetknięciu z podłożem lub w wilgotnym powietrzu szybko ukorzeniają się. Rozłogi wytwarzają nieliczne rośliny np. zielistka, nefrolepis, skalnica rozłogowa, dąbrówka .
Rozmnóżki
Jest to sposób wykorzystujący zdolność niektórych roślin do tworzenia tzw. rozmnóżek pąkowych czyli młodych roślinek rozwijających się na różnych organach rośliny macierzystej. Do najbardziej znanych roślin ozdobnych wytwarzających rozmnóżki należą żyworódki. Roślinki na liściach wypuszczają korzenie przybyszowe i po odpadnięciu od rośliny matecznej bardzo szybko rozpoczynają własne .
Kultury in vitro
Określenie to u roślin odnosi się ściśle do rozmnażania wegetatywnego. Jest to mnożenie bardzo niewielkich fragmentów roślin – komórek, tkanek lub fragmentów różnych organów. Pobrane fragmenty roślin są umieszczane na specjalnie dobranych pożywkach w naczyniach szklanych (in vitro tłum. w szkle), a następnie w specjalnych pokojach (fitotronach). Trudno sobie wyobrazić współczesną branżę ogrodniczą bez in vitro gdyż dzięki tej metodzie uzyskujemy szybko nieskończenie dużą ilość nowego materiału roślinnego. Rośliny z kultur in vitro są identyczne genetycznie i całkowicie wolne od patogenów. Rozmnażaniem w kulturach in vitro zajmują się specjalne laboratoria. Dzięki rozwojowi technik kultur in vitro można dziś np. na masową skalę rozmnażać .
Polecam stronę o kulturach in vitro
Zarodniki
Zarodniki (spory) to specyficzne komórki służące do bezpłciowego rozmnażania paproci. Zarodniki powstają na dolnej stronie liści paproci ogrodowych i doniczkowych. Są drobne jak pył. Wysiewa się je zaraz po zbiorze do wilgotnego substratu torfowego, do skrzynek, tacek itp.
Zarodników nie przykrywamy podłożem tylko lekko w nie wciskamy. Następnie przykrywamy pojemniki folią lub szybą w celu utrzymania wysokiej wilgotności i stałej temperatury ok. 20-24oC. Zasiewy systematycznie wietrzymy. Zarodniki przeciętnie wschodzą ok. miesiąc po wysiewie, ale różnice gatunkowe są duże – można czekać na wschody nawet rok.
Z zarodników wyrastają najpierw płaskie, zielone przedrośla (gametofity), potem pojawiają się pierwsze liście. Rośliny należy przepikować w fazie dwóch liści.
Paprocie uprawne rzadko rozmnaża się przez zarodniki (tworzą je głównie adiantum, asplenium, orliczka, platycerium), odmiany nie tworzące zarodników rozmnaża się głównie przez podział i rozłogi.
