Jak zrobić sadzonki zielne
Sadzonki zielne sporządzamy wtedy, gdy pędy nie są jeszcze zdrewniałe, a już są dobrze rozwinięte i wystarczająco długie. Najlepiej sporządzać je w VII, najpóźniej do połowy VIII. Jest to sposób wymagający chyba największej pracy ze strony szkółkarza, choć najszybciej uzyskujemy ukorzenione sadzonki.
Sadzonki te są pobierane z liśćmi, więc intensywnie transpirują (parują z liści), co w połączeniu z wysokimi temperaturami w lipcu i niską wilgotnością powietrza powoduje natychmiastowe więdnięcie sadzonek. Dlatego sukces w ukorzenieniu można uzyskać tylko przy zapewnieniu intensywnego zraszania i wietrzenia pomieszczeń z sadzonkami. Zdecydowanie łatwiejsze w pielęgnacji, choć dłużej ukorzeniające się są sadzonki półzdrewniałe i zdrewniałe.
Długość sadzonek
U większości gatunków korzenie wytwarzane są w tzw. węzłach, czyli miejscach wyrastania nowych pędów i liści. Dlatego też każda sadzonka powinna posiadać przynajmniej 1 węzeł, który po włożeniu do podłoża wyda korzenie. Ponadto sadzonka powinna mieć drugi węzeł, z którego nad podłożem wyrosną nowe pędy i liście. Można więc przyjąć, że minimalna długość sadzonki powinna wynosić 2 węzły.
Trudno natomiast określić długość sadzonki w centymetrach, gdyż długość międzywęźla (odległości od węzła do węzła) jest cechą gatunkową.
Nie warto jednak robić tak małych sadzonek, gdyż długo trzeba czekać, aż roślina uzyska wartość handlową. Jest to zasadne jedynie wtedy, gdy dysponujemy małą ilością bardzo cennego materiału i chcemy szybko uzyskać dużo nowych roślin. Nie powinno się też wykonywać zbyt długich sadzonek, gdyż gorzej się one ukorzeniają – są bardziej narażone na wysychanie, szczególnie sadzonki zielne i półzdrewniałe.
Wykonywanie sadzonek
Cięcie sadzonek powinno się zawsze wykonywać ostrymi, sterylnymi narzędziami. Z roślin matecznych pobieramy sekatorem całe pędy, które następnie tniemy na sadzonki w pomieszczeniu. Sadzonki zielne tniemy ostrym nożem w chłodnym wilgotnym pomieszczeniu, zabezpieczonym przed upałami. U gatunków mających szczególnie duże blaszki liściowe wskazane jest przycięcie liści w celu ograniczenia powierzchni parowania. Ucięte sadzonki zabezpieczamy natychmiast np. w wilgotnych woreczkach foliowych.
Wysadzanie przygotowanego materiału powinno się odbyć jak najszybciej, gdyż sadzonki łatwo więdną lub pleśnieją. Pędy na sadzonki zdrewniałe pobieramy z jednorocznych zdrowych pędów, po opadnięciu liści, najlepiej po pierwszych mrozach. Pędy zabezpieczamy w wilgotnych, chłodnych pomieszczeniach, aż do momentu, gdy będziemy gotowi do cięcia pędów na sadzonki. Pędy można ciąć całą zimę, gotowe sadzonki natychmiast wiążemy w pęczki i dołujemy w wilgotnym podłożu. Wysadzamy je do podłoża wiosną.
Podłoże do ukorzeniania sadzonek
Podłoże do sadzonkowania powinno mieć podobne właściwości jak podłoże do wysiewu nasion – powinno być przepuszczalne, a jednocześnie trzymające wodę, sterylne i ciepłe. Bardzo dobrym podłożem jest mieszanka torfu z piaskiem, torfu z perlitem, a nawet sam torf. Podłoże nie musi być bogate w substancje pokarmowe, ponieważ ukorzenione sadzonki są natychmiast przesadzane do doniczek. Sadzonki zdrewniałe można wysadzać bezpośrednio do gruntu, do dobrze uprawionej, zdrenowanej gleby.
Wysadzanie i pielęgnacja sadzonek
Sadzonki przed włożeniem do podłoża traktujemy ukorzeniaczem (proszkiem lub papką zawierającą hormony roślinne pobudzające rozrost kalusa, a następnie korzeni) i umieszczamy w skrzynkach, doniczkach lub bezpośrednio w gruncie. Pojemniki z sadzonkami przykrywamy materiałem zapobiegającym parowaniu (szczególnie ważne w przypadku sadzonek zielnych), np. agrowłókniną.
Temperatura powietrza podczas ukorzeniania sadzonek powinna wynosić ok. 20oC, natomiast podłoże powinno być o kilka stopni wyższa. Latem, podczas ukorzeniania sadzonek zielnych w szklarni, tunelu lub inspekcie, temperatura powietrza i podłoża przekracza nieraz 50oC, dlatego niezbędne jest systematyczne wietrzenie pomieszczeń i cieniowanie całych pomieszczeń (np. białą farbą) lub pojemników (maty cieniujące). W bardzo suchym letnim powietrzu jest zbyt mało pary wodnej, aby sadzonki zielne nadmiernie nie parowały. Dlatego też niezbędne jest opryskiwanie roślin lub zainstalowanie systemu zraszającego lub wręcz zamgławiającego.
Ukorzenianie sadzonek zielnych wiąże się z najtrudniejszą pielęgnacją podczas ukorzeniania, ale okres tworzenia korzeni jest stosunkowo najkrótszy (niektóre gatunki ukorzeniają się już po 10-14 dniach) – pielęgnacja intensywna i kosztowna ale krótka. Sadzonki zdrewniałe nie wymagają takich zabiegów (nie posiadają liści i nie ukorzeniają się w czasie upałów), ale ukorzeniają się dłużej.
2