Quercus – dąb

Quercus – dąb to rodzaj drzew lub rzadko krzewów, dorastających do 30-40 metrów. Wytwarzają silny system korzeniowy, dzięki czemu są odporne na wywracanie. Są długowieczne, początkowo rosną bardzo wolno (ok.120 cm w ciągu pierwszych 10 lat). Liście mają najczęściej sezonowe, klapowane.

Kwiaty są jednopienne, wiatropylne, z niepozornym okwiatem, pojawiają się jednocześnie z rozwojem liści. Kwiaty męskie zebrane w cienkie, zwisające kotki, a żeńskie pojedyncze lub w krótkim kłosie. Kwiaty męskie i żeńskie znajdują się na tym samym osobniku (gatunki jednopienne). Owoce to znane wszystkim orzechy zwane żołędziami, osadzone w miseczce.

W Polsce rosną dziko 3 gatunki: Q.robur (dąb szypułkowy), Q.petraea (dąb bezszypułkowy) i Q.pubescens (dąb omszony). Najpospolitszym gatunkiem jest dąb szypułkowy, natomiast dąb omszony rośnie jedynie w rezerwacie Bielinek w zachodniej Polsce.W nasadzeniach parkowych i ogrodowych najczęściej sadzony jest obcy gatunek – dąb czerwony (Quercus rubra).

Wymagania dębów zależą od gatunku. Najmniejsze wymagania ma amerykański dąb czerwony, nasze dęby rodzime są znacznie bardziej wymagające. Stosowane są przede wszystkim jako drzewa pomnikowe, parkowe i alejowe. W dawnych czasach były chętnie sadzone w parkach dworskich, szczególnie po narodzinach syna. Dobrze znoszą cięcie i nadają się na strzyżone żywopłoty. Kora i liście zawierają garbniki, wykorzystywane w medycynie i kosmetyce. Liście rozkładają się bardzo długo i nie nadają się do kompostowania. Drewno od setek lat jest wykorzystywane w meblarstwie – jest twarde i ciężkie. Drewno dębu po kilkuset latach moczenia w wodzie robi się czarne i twarde jak kamień (tzw. czarny heban). Żołędzie są chętnie zjadane przez zwierzęta leśne, głównie dziki. Utarte żołędzie stanowiły niegdyś surogat czarnej kawy. Owoce są roznoszone i „sadzone” przez sójki, stanowią też ważny element jesiennych ludzików wykonywanych przez dzieci. Rozmnażanie przede wszystkim generatywne (wysiew żołędzi bezpośrednio po zbiorze lub po stratyfikacji).