Storczyki – Orchis

Storczyki, orchidee należą do roślin okrytonasiennych, do rodziny storczykowatych (Orchidea). Występują przede wszystkim w klimacie tropikalnym, choć nawet w Polsce rośnie dziko kilkadziesiąt gatunków (wszystkie są objęte ścisłą ochroną gatunkową). W klimacie tropikalnym są najczęściej epifitami (roślinami nadrzewnymi). Gatunki polskie są geofitami, czyli roślinami rosnącymi na ziemi.

Budowa storczyków

Storczyki mogą wytwarzać bulwy, kłącza, pseudobulwy lub cienkie korzenie, epifity wytwarzają dodatkowo grube korzenie powietrzne z gąbczastą, chłonącą wodę tkanką (velamen).

Liście storczyków są najczęściej grube i skórzaste, choć niektóre storczyki nie posiadają organów z chlorofilem (storczyki pasożytnicze).

Storczyki mogą mieć typ wzrostu monopodialny (przyrastają całe życie z jednego pędu, np. Paphiopedilum) lub sympodialny (nowe pędy wykształcają się z pąków bocznych wyrastających na starych pędach, np. Cattleya). Pseudobulwy, które zakończyły kwitnienie, po roku lub dwóch latach zrzucają liście i służą jedynie do magazynowania wody (nie powinno się ich usuwać). W ogrodnictwie znaczenia mają jedynie epifityczne storczyki tropikalne.

Pseudobulwy - wzrost sympodialny — Pseudobulwy – wzrost sympodialny

Storczyki wytwarzają korzenie pokryte welamenem

Storczyki wytwarzają bardzo oryginalne, grzbieciste kwiaty, zebrane w grona, kłosy lub wiechy, rzadko osadzone są pojedynczo. Jeden z listków okółka wewnętrznego nazywany jest warżką (labellum). Jest to miejsce, na którym siadają oszukane owady.

Czy wiesz, że …

… kwiat storczyka często do złudzenia przypomina samice owadów. Storczyki opanowały więc do perfekcji wabienie owadów w celu zapylenia i dalszego zapłodnienia.

Rozmnażanie storczyków

Owocem storczyków jest torebka, w której zawiązuje się ogromna liczba nasion (nawet do paru milionów). Od zapylenia do wytworzenia nasion mija średnio 6-12 miesięcy (choć może trwać nawet 20 miesięcy!). Nasiona są bardzo drobne, bezbielmowe, z niezróżnicowanym zarodkiem.

Storczyki doskonale sobie radzą w ażurowych pojemnikach

W okresie kiełkowania nasiona wchodzą we współpracę (a raczej w pasożytnictwo) z grzybami, które produkują cukry dla przyszłej rośliny. W laboratoriach nasiona kiełkują w specjalnie przygotowanych pożywkach, zawierających sacharozę (rozmnażanie asymbiotyczne) lub szczepionkę grzybową produkującą związki organiczne dla nasion (rozmnażanie symbiotyczne).

W rozmnażaniu storczyków stosuje się łączenie rozmnażania generatywnego (z nasion) z wegetatywnym. Początkowo siewki tworzą kulisty, zielony tzw. protokorm (niezróżnicowaną na tkanki i organy plechę). Protokorm można dzielić na mniejsze fragmenty i układać na pożywkach w szkle (in vitro). Dzięki temu uzyskujemy znacznie wyższy współczynnik rozmnażania i dużo szybciej kwitnące rośliny.

Storczyki sadzimy w lekkim przewiewnym podłożu

Storczyki epifityczne są roślinami wrażliwymi i jak wszystkie rośliny tropikalne – niezbyt dobrze znoszą warunki panujące w naszych mieszkaniach, szczególnie zimą. Najlepszym i najpopularniejszym storczykiem, polecanym dla początkujących ogrodników-amatorów jest Phalaenopsis. Jest on podstawowym gatunkiem doniczkowych storczyków.

Podsumowując – storczyki:

wytwarzają niezwykłe kwiaty oszukujące owady;
kwitną przez wiele miesięcy, w wazonie mogą przetrwać kilka tygodni;
od zapylenia do wytworzenia nasion mija nieraz nawet rok;
ilość nasion w torebce jest niezwykła – nawet kilka milionów;
do kiełkowania w warunkach sztucznych nasiona potrzebują „odżywiania” pożywką z sacharozą;
nasiona mogą kiełkować nawet do 2 miesięcy;
wykorzystanie metody in vitro w rozmnażaniu storczyków spowodowało obecnie „storczykomanię”
wykorzystują wilgoć z powietrza dzięki korzeniom powietrznym pokrytym gąbczastą tkanką chłonącą wodę (velamen);
nie lubią przesadzania, przesadzamy je dopiero, gdy wyraźnie „wychodzą” z pojemnika;
zadowalają się odrobiną ziemi, a właściwie mieszanką kory, włókna kokosowego i węgla drzewnego;
do storczyków należy jedna z najbardziej popularnych przypraw na świecie – wanilia.