Uprawa roślin cebulowych i bulwiastych

---

Do tej grupy roślin należą tulipany, narcyzy, hiacynty, lilie, przebiśniegi, śnieżyce, szafirki, krokusy, śniedki i wiele innych opisanych w dziale cebulowe. Są to rośliny wieloletnie, które ze względu na wrażliwość na nadmierną wilgotność gleby muszą być corocznie wykopywane z ogrodu na okres lata i przechowywane do jesieni w pomieszczeniach. Cykl uprawy tej grupy roślin na  przykładzie tulipana ilustruje poniższy rysunek:

1. Kwitnienie

Przypada na okres wiosenny, rzadziej letni lub jesienny. Wczesną wiosną oraz w okresie poprzedzającym kwitnienie rośliny wymagają nawożenia azotem. Najlepiej jest zastosować doglebowo saletrę amonową (1 dkg/m²) w dwóch dawkach.

W okresie kwitnienia głównym zabiegiem uprawowym jest podlewanie roślin, spulchnianie gleby i niedopuszczanie do zachwaszczenia. Podlewamy w przypadku bardzo suchej wiosny, lepiej rzadziej ale obficiej. Ważne jest podlewanie gleby, a nie polewanie wodą po roślinach.

Po przekwitnięciu usuwamy kwiaty wraz z fragmentem pędu kwiatostanowego (ogławianie, dekapitacja), aby nie dopuścić do tworzenia się nasion, a tym samym osłabiania cebul. Pozostawiamy natomiast liście i część pędu kwiatostanowego, ponieważ zielone części rośliny nadal asymilują i produkują substancje odżywcze dla cebuli.

Przekwitnięte rośliny stopniowo żółkną i pozornie zamierają. W tym czasie asymilaty stopniowo gromadzą się w częściach spichrzowych (cebule, bulwy).

2. 3. Wykopywanie i przechowywanie

Nie należy spieszyć się z wykopywaniem cebul. Zalecane jest pozostawienie ich w glebie przez ok. 5 tygodni po przekwitnięciu, ponieważ jest to czas intensywnego przyrostu cebul przybyszowych. Cebule tulipanów mieszańcowych oraz hiacyntów powinny być wykopywane co roku, w ostateczności co 2 lata. Cebule i bulwy pozostałych gatunków warto wykopywać co kilka lat.

Jaki jest sens wykopywania i przechowywania cebul?

1. zbyt długie pozostawienie cebul w jednym miejscu powoduje ich mocne zagęszczenie, drobnienie i osłabienie.
2. większość roślin cebulowych pochodzi z obszarów stepowych, gdzie letnia susza jest okresem ich spoczynku. W naszym klimacie w okresie spoczynku przypadającym na lipiec notuje się największe ilości opadów deszczu w ciągu roku. Tak mokry miesiąc nie sprzyja spoczynkowi i przyczynia się do masowego wypadania cebul w wyniku rozwoju chorób grzybowych, dlatego też nie można nadmiernie opóźniać terminu kopania cebul.

Cebule wykopujemy, gdy 1/3 łusek zbrązowiała, najlepiej w czasie bezdeszczowej pogody, tak aby gleba zdążyła nieco przeschnąć.

4. Sadzenie cebul

4.1. Przygotowanie gleby

Mając na uwadze przyzwyczajenia podstawowych roślin cebulowych powinniśmy im zapewnić warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych tzn.:

• miejsce dobrze oświetlone i zaciszne,
• przepuszczalną, gliniasto-piaszczystą glebę. Gleby zwięzłe, długo trzymające wilgoć i zimne koniecznie musimy rozluźnić piaskiem lub odkwaszonym torfem. Z kolei gleby zbyt lekkie, piaszczyste, ubogie w składniki pokarmowe możemy wzbogacić kompostem. Zbyt wysoki poziom wody gruntowej powoduje gnicie cebul, dlatego przed sadzeniem cebul wymagany jest dobry drenaż (gruboziarnisty piasek, żwir, keramzyt).
• odpowiednie pH – większość roślin cebulowych nie znosi gleb kwaśnych, dlatego przed sadzeniem powinniśmy sprawdzić pH gleby, którą zaplanowaliśmy obsadzić cebulami (optymalne pH to 6,8 – 7,2 czyli od lekko kwaśnego do obojętnego). Glebę zbyt kwaśną należy zwapnować, najlepiej jesienią na rok przed sadzeniem cebul.

Szczególnie starannie przygotowuje się glebę pod plantację cebul przeznaczonych do pędzenia. Mają to być cebule największe (I i II wyboru), zdrowe i nieuszkodzone, dlatego stosuje się dla nich bardzo dokładny plan nawożenia (patrz schemat). W uprawie amatorskiej – „na kwiat” wystarczy zamiast ściśle określonego nawożenia NPK zastosować ogólnie dostępne nawozy wieloskładnikowe.

Nie możemy zapomnieć, że nawet najstaranniejsze dobranie gleby i nawozów na nic się nie zda, jeżeli nie usuniemy bardzo dokładnie chwastów trwałych (zarówno ich części nadziemnych jak i podziemnych). Szczególnie podstępne są perz i podagrycznik, które pozostawione w glebie potrafią w ciągu sezonu zarosnąć całą powierzchnię przeznaczoną pod uprawę cebulowych.

Przygotowanie gleby i nawożenie na przykładzie tulipana przedstawia schemat:

4.2. Terminy sadzenia

W zależności od gatunku (patrz: szczegółowe opisy) okres sadzenia trwa od końca lipca (narcyzy, zimowity) do października (tulipany). odpowiedni termin sadzenia jest bardzo ważny, ponieważ do zimy cebule muszą się dobrze ukorzenić w temperaturze ściśle uzależnionej od gatunku.

Zbyt wczesne sadzenie cebul może spowodować przedwczesne wybicie liści i pędów, a zahamowanie rozwoju korzeni (zbyt wysoka temperatura). Takie „jesienne” liście są bardzo narażone na działanie mrozu. Ponadto zbyt wysoka temperatura wczesną jesienią sprzyja rozwojowi chorób grzybowych. Zbyt późne sadzenie może spowodować z kolei, że cebule nie zdążą się ukorzenić przed zimą i będą miały przez to opóźniony rozwój wiosną.

Przybliżone terminy sadzenia wybranych rodzajów roślin cebulowych przedstawia tabela:

4.3. Głębokość sadzenia, zabiegi ochronne przed sadzeniem

Każda cebula musi być posadzona na ściśle określoną głębokość. Głębokość zależy przede wszystkim od wielkości cebuli (cecha gatunkowa i odmianowa) – przyjmuje się zasadę trzech wysokości cebuli (patrz rysunek). Zgodnie z tą zasadą cebule mniejsze sadzimy płycej, a większe głębiej. Ponadto na glebach lżejszych powinno się sadzić cebule nieco głębiej niż na ciężkich i zlewnych.

Cebule, szczególnie  otwarte, są bardzo wrażliwe na choroby grzybowe i powinny być przed sadzeniem zabezpieczone przed nimi. Najgroźniejsza choroba grzybowa to fuzarioza, której rozwój szczególnie nasila się podczas ciepłej i wilgotnej jesieni.

Aby zapobiec rozwojowi i rozprzestrzenianiu się tej choroby stosuje się zabieg zaprawiania cebul przed sadzeniem. Polega on na moczeniu cebul w preparatach grzybobójczych zgodnie z aktualnym kalendarzem ochrony roślin ozdobnych. Do zaprawiania wybierać należy preparaty zawierające Kaptan, Topsin M lub Funaben. W sporządzonym roztworze moczy się całe cebule od 1/2 do 1 godziny (w zależności od preparatu i stężenia – warto przeczytać instrukcję na opakowaniu).

4.4. Technika sadzenia

Jeśli natomiast chcemy uzyskać nieregularną rabatę wiosenną to warto zastosować tzw. metodę holenderską, która jest odmianą metody zagonowej. Polega ona na wykopaniu dołka, najlepiej o nieregularnych kształtach i ułożeniu na wyrównanym dnie dołka cebul według własnej fantazji, pamiętając jednak, że cebule muszą być podobnej wielkości.

Cebule można także sadzić pojedynczo w dowolnych miejscach ogrodu. Kwitnące w przypadkowych miejscach wiosenne rośliny cebulowe dają bardzo miły efekt, są jednak dość niewygodne w pielęgnacji oraz trudne do odszukania podczas wykopywania cebul. Pomocnym narzędziem do takiego sadzenia cebul jest specjalna sadzarka.

Często stosuje się sadzenie cebul na trawnikach. Idea takiej metody jest bardzo piękna – trawnik kwitnący wiosną! Należy jednak pamiętać, że ekspansywna trawa bardzo szybko zagłuszy rośliny cebulowe, a pielęgnacja roślin i wykopywanie cebul wręcz niemożliwe. Jedynie narcyzy całkiem nieźle radzą sobie wśród trawy, a ponadto są niejadalne dla gryzoni.

Niezależnie od metody sadzenia, po zasypaniu cebul ziemią powierzchnię gleby dokładnie wyrównujemy, aby nie tworzyły się dołki, w których mogłyby się tworzyć zastoiska wody, a następnie teren obsadzony cebulami obficie podlewamy.

5. Zimowanie

Typowe gatunki cebulowe (tulipany, narcyzy, hiacynty itp.) spędzają zimę w gruncie, w postaci ukorzenionych już cebul. Zagony z cebulami wymagają lekkiego okrycia po nastaniu mrozów. Zbyt wczesne okrycie mogłoby spowodować przedwczesne wybijanie w pędy nadziemne a także gromadzenie się gryzoni w ciepłym okryciu. Zagony z cebulami okrywamy korą, trocinami, torfem lub liśćmi.

0