Rośliny wrzosowate
Rośliny wrzosowate to grupa roślin z rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Są najczęściej krzewinkami lub krzewami, rzadziej drzewami. Większość gatunków wrzosowatych ma liście zimozielone, często drobne, łuskowate lub igiełkowate (choć np. różaneczniki zachwycają liśćmi dużymi i skórzastymi). W naszych ogrodach uprawiane są przede wszystkim dla pięknych kwiatów, często zimozielonych liści, rzadziej dla barwnych owoców. Wiele z nich rośnie dziko w Polsce i ma ogromne znaczenie użytkowe (borówka czarna – jagoda, czerwona, żurawina, bagno) jak i biocenotyczne. Wszystkie gatunki z tej rodziny wchodzą w symbiozę z grzybami (mikoryza). Są głównie roślinami leśnymi oraz bagiennymi.
Rośliny wrzosowate mają specyficzne wymagania i to znajomość biologii tych roślin determinuje sukces ich uprawy.
Klimat
Wiele gatunków wrzosowatych pochodzi z naszego klimatu (gatunki krajowe to m.in. andromeda wrzos, wrzosiec, bagno, azalia). Te gatunki dobrze zadomowiają się w naszych ogrodach i najlepiej znoszą nasze zimy. Inne, szczególnie zimozielone o dużych blaszkach liściowych, mogą zimą wysychać i/lub przemarzać (szczególnie groźne są zimy bezśnieżne, z dużymi mrozami i silnym słońcem). Rośliny wrzosowate najlepiej rosną w miejscach osłoniętych od wiatrów, zacisznych, widnych ale nie w pełni nasłonecznionych. W Polsce doskonałymi rejonami do uprawy tych roślin są wybrzeże, zachodnia część kraju oraz tereny podgórskie (więcej wilgoci w powietrzu).
Gleba
To właśnie warunki glebowe są najczęściej wymieniane przy omawianiu uprawy wrzosowatych, ponieważ są rzeczywiście wyjątkowe. Rośliny wrzosowate w warunkach naturalnych rosną przede wszystkim na glebach ubogich w składniki mineralne, bogatych w próchnicę i silnie zakwaszonych, o pH 3,5-5,5. Jeżeli dodać do tego słabo rozwiniętą, dość prymitywną budowę systemu korzeniowego, to można by się dziwić, jak rośliny te w ogóle radzą sobie w tak trudnych warunkach.
Odpowiedzią na to pytanie jest symbioza korzeni roślin wrzosowatych z grzybami. Strzępki grzyba oplatające korzenie przejmują rolę włośników, a wytwarzane enzymy umożliwiają odzyskiwać związki mineralne trudne do przyswojenia przez roślinę.
Aby nasze rośliny wrzosowate prawidłowo rozwijały się i kwitły muszą zawierać odpowiednią ilość żelaza. Niedobór tego składnika manifestują chlorozą – blaszka liściowa żółknie, z nerwy pozostają zielone (widoczny kontrast kolorów).
Zastosowanie
Jeżeli pokonamy już wszystkie problemy związane z uprawą roślin wrzosowatych i zapewnimy im wszystko, co jest im do życia potrzebne, to możemy być pewni, że rośliny odwdzięczą nam się z nawiązką. Rośliny wrzosowate można dobrać w taki sposób, by przez niemal cały rok zdobiły nasz ogród, zarówno kwiatami jak i liśćmi.
Rośliny wrzosowate najpiękniej wyglądają w większych grupach. Warto pokusić się o zestawienie kontrastowych barw liści i kwiatów (np. odmian wrzosów i wrzośców o różnobarwnych liściach i kwiatach, rododendronów różniących się barwą kwiatów i terminem kwitnienia). Typowym nasadzeniem wrzosowatych jest wrzosowisko – rozległy teren z wrzosami i wrzoścami w roli głównej, uzupełniony wyższymi gatunkami po bokach.
Rośliny wrzosowate można sadzić w cieniu drzew i krzewów, szczególnie iglastych, nad oczkami wodnymi i strumieniami. Są świetnym uzupełnieniem ogrodów skalnych i alpinariów oraz nieodzownym elementem ogrodów japońskich. Ze względu na płytki system korzeniowy, wrzosowate można z powodzeniem sadzić w pojemnikach. Wrzosowate są też cennymi roślinami użytkowymi – miododajnymi, leczniczymi i spożywczymi.
1